Okulumuz Rehber Öğretmeni Fatih AYEBE tarafından seminer verildi. Öğretmenimize teşekkür ediyoruz.

OKULLARDA ŞİDDET VE AKRAN ZORBALIĞI  Akran zorbalığı; kişiyle aynı yaş grubunda olan kişi veya kişilerin birbirlerine veya tek bir kişiye karşı fiziksel, sözel ve duygusal/davranışsal olarak zarar verici davranışlarda bulunmasıdır. Akran zorbalığı dediğimizde aklımıza gelen ilk şey fiziksel anlamda şiddet olsa da özellikle okullarda akran zorbalığının en yaygın şekli sözel ve duygusal zorbalıktır. Son yıllarda teknolojinin günlük hayatımıza iyice yerleşmesiyle birlikte sanal zorbalık dediğimiz kavram da oldukça yaygınlaşmıştır. Zorbalık, çocukları olumsuz etkileyen bir durumdur. Çocuklarda mutsuzluk, depresyon, özgüven eksikliği görülebilir. Zorbalığın ilerleyen boyut ve türlerinde çocuklarda intihar riskinden de söz etmek mümkündür.

ZORBALIK NEDİR? Güç kullanarak, korkutarak, tehdit veya zorlama ile başkaları üzerinde baskı ve üstünlük kurmak anlamına gelir. Bu davranışlar sıklıkla tekrarlanıp alışkanlık haline geldiğinde zorbalık olarak adlandırılmalıdır. 

AKRAN ZORBALIĞI NEDİR? Güçlü durumdaki bir öğrencinin, kendi kazancı veya keyfi için, daha güçsüz olanlara karşı sıkıntı vermek niyeti ile fiziksel, duygusal, sosyal ya da sözel olarak tekrarlayan saldırılarıdır. Bir ya da birden fazla öğrencinin bir başka öğrenciye (mağdura) sürekli olarak olumsuz eylemlerde bulunmasıdır. Zorbalığın tam olarak tanımını yapmak kolay bir iş değildir. Bazı zamanlarda vurma, yumruk atma gibi fiziksel eylemler içerse de çoğu zaman zorbalık; alay etme, dışlama, küçük düşürme gibi eylemlerle karşımıza çıkar. Ancak tüm bu eylemlerin de akran zorbalığı olarak nitelendirilebilmesi için süreklilik arz etmesi gerekir.  Zorbalık başkalarına zarar veren bir şiddet türüdür. Özellikle okullarda sıkça karşılaşılan bir durumdur. Gerekli tedbirler alınmadığı ya da zorbalık davranışlarının fark edilmediği durumlarda gerek mağdur, gerek izleyici konumda olan öğrenciler gerekse zorbalık davranışında bulunan öğrenci için olumsuz etkilenmektedir. Doğrudan Zorba Davranış: Yumruklama, dürtme, itme, vurma, bağırma, ısırma, tükürme, küfür ya da hakaret etme, tehdit etme, utanç verici veya zalimce şakalar yapma din, sosyal imkansızlıklar, maddi durum ya da sosyal statüyle alay etme, şaka yapma vb.  Dolaylı Zorba Davranış: Reddetme, kabul etmeme, şantaj, nefret dolu bakma, Küfür içeren el kol hareketleri yapma, hakaret edici ya da küçük düşürücü notlar yazma, zarar verici söylenti ya da dedikodu yayma, kendi çıkarları için arkadaşlarını kullanma, web sitelerinde karalayıcı yazılar yazma, yokmuş gibi davranma, gruptan dışlama vb.  Zorbalık döngüsünde temel olarak üç grup yer alır: Zorbaca davranış sergileyen, zorbaca davranışlara maruz kalan ve izleyiciler. Zorba, kurbandan fiziksel ve psikolojik olarak daha kuvvetli konumda olan ve zarar veren bireydir. Zorbalığa maruz kalan ise zorbanın tekrarlı zarar verici davranışlarını yönelttiği bireydir. İzleyiciler ise zorbaca davranışların sergilendiği ortamdadır ancak davranışları durdurmak adına bir adım atmaz, olaya seyirci kalır. Ülkemizde yapılan çalışmalardan akran zorbalığında kurban olma oranının %10 ile %25 arasında değişiklik gösterdiği; zorba olma oranın %5 ile %10 arasında ve zorba/kurban olma oranının da %6 ile %20 aralığında değişiklik gösterdiği bulunmuştur.

AİLELERE ÖNERİLER Çocuğunuzun zorbalığa maruz kaldığını anlamak için ipuçları: Birçok çocuk zorbalığa  uğradığını anlamaz, bilse bile bunu ‘’Ben zorbalığa uğruyorum’’ şeklinde ifade edemez. e görüyor iseniz, ilgili olumsuz ifadeleri varsa/arttıysa, vb.) . Yukarıdakiler sadece zorbalığa ait ipuçları değil, çocuğunuzun duygusal sıkıntıda olduğuna dair uyarılardır. Ancak çocuğunuzun zorbalığa uğruyor olma ihtimalini göz önünde bulundurmanız önemlidir.  Eğer çocuğunuz zorbalığa uğruyor ise: hissettiğini anlamaya çalışın ve empatik olun. davranışı değildir. Onu suçlamanız çocuğunuzun daha da kırılmasına ve yaralanmasına, zorbalık yapan akranına karşı daha da güçsüz hissetmesine neden olabilir. Çocuğunuza, onun dışında herhangi birinin de bu tür davranışlara maruz kalabileceğini bunun kişisel bir sebebi olmadığını iletin. ilişkilerde yaşanan herhangi bir durum değildir. çocuğunuza ‘’Aşırı hassas davranıyorsun.” ,’’Arkadaşlar arasında olur böyle şeyler.” veya “Geçer” gibi ifadeler kullanmayın. kalması ebeveynleri olarak sizi öfkelendirebilir ve kaygılandırabilir. Ancak çocuğunuza ona nasıl yardımcı olabileceğinizi sorun, birlikte çözüm arayın, bir strateji belirleyin ve ona rehberlik edin. ortamdaki sosyal ilişkilerinde güçlük çekmesine rağmen, iyi olduğu alandaki kişiler ile olumlu ilişkiler kurabilir. Çocuğunuza kişisel bir saldırı olduğunu düşünmeyin. Zorbalık uygulayan çocuklar karşısındakine belli bir sebep olmadan da saldırgan davranışlarda bulunur. Zorba, kişiden çok ona saldırı sonucu en etkin tepkiyi (öfke, ağlama vb.) verebilecek kişi seçer. Çocuğunuzun zorbaca davrandığını anlamak için ipuçları: çocuğunuz diğer çocuklara sert davranıyor, onlarla dalga geçiyor ise , çocuğunuz kolaylıkla huzursuz, öfkeli duygu durumuna geçiyor ise Okuldan çocuğunuzun kendi sınıfındaki veya kendinden küçük sınıflardaki çocukları rahatsız ettiği hakkında uyarı geldi ise geldiyse,  çocuğunuz okul ortamında zorbaca davranışlar sergiliyor olma ihtimali çok yüksektir. Eğer çocuğunuz zorbaca davranıyor ise: yaptığın zorbaca bir davranış ve bu şekilde arkadaşına davranman uygun değil» diyebilirsiniz. müdahalede bulunun. Örneğin çocuğunuz bilgisayardan bir arkadaşı hakkında hoş olmayan dedikodular yaydığını gördüğünüzde bilgisayar ayrıcalığını sınırlandırın. Bu sonuç ile karşılaştığında çocuğunuza « Eğer sen kendini bu konuda kontrol edemiyorsan, annen/baban olarak bu durumu senin yerine düzenlemek benim görevim.» diyebilirsiniz. lanmasını talep edebilirsiniz. becerisinde zayıftır. Bu davranışları sergilediğinde karşısındakinin hislerini anlamasına yardımcı olun. zorbalığa maruz kalan kişi olmasını isteyin. Sizde zorbalık yapan kişi olun. Bir zorbalık durumunu canlandırın ve üzerinde konuşun. Kim nasıl hisseti,  daha uygun nasıl davranılmalıydı vb. olmasına önem verin. Sorunlarını daha uygun şekilde çözdüğünü gözlemlediğinizde ona hemen olumlu geri bildirim verin. Çocuğunuz zorbalık döngüsünde yer alıyor ise;  Çocuğunuzu akran zorbalığı hakkında bilgilendirin.   Zorbaca davranışların neler olduğunu, nelerin kaza , istemsiz olduğunu anlatın.   Ona zorbaca davranışları ayırt etmeyi öğretin.   Okul sisteminde önlemlerin alınması için rehberlik servisi ile görüşün, iletişimde kalın.   Okulun zorbalığı önleme çalışmaları yapmasını talep edebilirsiniz. Her okulun zorbalığı önlemek amaçlı bir çalışmada bulunması, çocukların okulda kendilerini güvende hissederek, rahatlıkla eğitimlerine devam edebilmeleri açısından büyük önem taşır.   Destek alın. Zorbalığa maruz kalan  çocukların psikolojik destek almadıkları takdirde okula karşı ilgileri azalır ve akademik başarılarında düşüş olur .Bu durumun devam etmesi ileri yaşlardaki hayatlarını olumsuz etkiler; yetişkinlikte kaygı bozukluğu yaşama olasılıklarını yükseltir. Zorbaca davranışlar sergileyen çocuklar psikolojik destek almadıklarında ise yetişkinlik hayatlarında suç işleme ve sigara-alkol kullanma ihtimalleri diğer bireylere göre daha fazladır. Ayrıca duygusal problem ve depresyon belirtileri gösterme sıklıkları akranlarına göre daha yüksektir.   İzleyici olarak kalan çocuklar daha içe dönük bir yapıda olduklarından seyirci kaldıkları olaylardan etkilenir,  olumsuz duyguları yoğunlaşır. Bu çocukların iler ki yaşamlarında daha az duygusal kararlılıkları olduğu gözlemlenebilir.   Zorbalık döngüsünde yer alan çocukların içinde bulundukları durumun ve yetişkinlik hayatlarına yansıyacak olumsuz etkilerin ortadan kaldırılması için mutlaka psikolojik destek almaları gerekmektedir.